طرفداران نظریه بازار کارا معتقدند که تمام اطلاعات شناخته‌شده به قیمت‌گذاری سهام و دیگر دارایی‌ها کمک می‌کند. با توجه به نظریه EMT؛ ظهور معامله‌گران الگوریتمی باعث شد این روند فوری و لحظه‌ای شود. این موضوع در ۲۳ آوریل ۲۰۱۳ دیده شد، زمانی که یک شایعه در خصوص حمله به کاخ سفید باعث سقوط بازار سهام شد. هرچند بازار طی ۴ دقیقه به حالت طبیعی خود برگشت، این اتفاق اما نشان داد که ابرکامپیوترها با اسکن تمام سرفصل‌های خبری اقدام به خرید یا فروش سهام پس از تائید خبر در سریع‌ترین زمان ممکن می‌کنند.
این می‌تواند نشان دهد که تئوری EMT درست است، به‌ویژه اکنون‌که معامله‌گران رباتیک (غیرانسانی) در بازار حضور دارند. بااین‌حال هستند کسانی هم که می‌گویند؛ ” نه، اینطوریام نیست”، آن‌ها این‌گونه استدلال می‌کنند که دلیل بازدهی بالای سرمایه‌گذاران بلندمدت مانند وارن بافت و سایر سرمایه گذران فعال، استفاده از ناکارآمدی بازار است. این ناکارآمدی طبیعی است چراکه بازار از انسان و کامپیوترهایی که توسط انسان برنامه‌ریزی‌شده‌اند، تشکیل‌شده است.
صرف‌نظر از انضباط بازار، انسان‌ها اغلب با تعصبات رفتاری معامله می‌کنند که باعث می‌شود احساسی رفتار کنند. این مبنای مالی رفتاری است، یک موضوع مطالعاتی نوین که نظریه روان‌شناختی را با اقتصاد متعارف ترکیب می‌کند. مالی رفتاری، رفتار معاملات را پیش‌بینی می‌کند و به‌عنوان مبنایی برای ایجاد استراتژی‌های معاملاتی کارآمدتر استفاده می‌شود. (بیشتر بخوانید؛ مقدمه ای بر مبحث مالی رفتاری).
اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد
اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد شامل دو جزء است: اعتمادبه‌نفس در کیفیت اطلاعات شما و توانایی شما در اقدام بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در زمان مناسب باهدف حداکثر کردن سود. مطالعات نشان می‌دهند که معامله‌گران با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد بسیار زیاد هستند و در ایجاد تنوع به سبد سهام خود اغلب شکست می‌خورند. (همچنین بخوانید؛ چطور سبد سرمایه‌گذاری را فراتر از سهام ببریم؟)
یک مطالعه تعداد ۱۰,۰۰۰ معامله‌گر در یک چارچوب تخفیف کارگزاری یکسان را بررسی کرد. هدف این مطالعه اثبات این موضوع بود که آیا معاملات مکرر منجر به افزایش بازده می‌شود یا خیر. نتایج این مطالعه نشان داد که معامله‌گران هرچه فعالیت بیش‌تری داشتند، پول کمتری کسب کردند. این مطالعه چندین بار و در چندین بازار تکرار شد، نتایج همیشه یکسان بود. درنهایت نویسندگان این پژوهش به این مهم رسیدند که معامله‌گران برای از دست دادن پول، هزینه می‌کنند.
چگونه از تعصب اجتناب کنیم
کمتر معامله و بیشتر سرمایه گذاری کنید. این موضوع را درک کنید که شما در دنیای معاملاتی‌ای وارد می‌شوید که مقابل شما ابررایانه‌ها، مؤسسات سرمایه گذاری و دیگر معامله‌گران سراسر دنیا که از شما باتجربه‌تر هستند، قرار دارند. استثنائات همیشه به نفع آن‌هاست. با افزایش بازه تایم فریم و معکوس کردن شاخص‌ها و استفاده از سودهای تقسیمی، به‌احتمال بیشتر در طول زمان ثروت می‌سازید. مقاومت در برابر اعتقادات در این است که فکر کنید اطلاعات و درک شما بهتر از دیگران است.
کاهش پشیمانی
قبول کنید که حداقل یک‌بار این کار را انجام داده‌اید. شما مطمئن بودید که یک سهم ارزش ذاتی بالا و پتانسیل بسیار پایینی درروند نزولی دارد. وارد موقعیت معاملاتی شدید، اما آن موقعیت به‌آرامی در مقابل شما قرار گرفت. هنوز هم احساس می‌کنید تصمیم درستی گرفته‌اید، وارد موقعیت فروش نشدید زمانی که ضررهایتان کوچک بود. شما اجازه دادید بیشتر وارد ضرر شوید چراکه هیچ زیانی پس از فروش سهم قابل‌لمس نیست. آن‌قدر موقعیت را ادامه دادید تا علیه شما بماند و تا زمانی که سهم به ۱۰۰ درصد ضرر رسید وارد موقعیت فروش نشدید.
اقتصاددانان رفتاری به این موضوع پشیمانی می‌گویند. به‌عنوان یک انسان، تا جایی که می‌توانیم سعی می‌کنیم از احساس پشیمانی جلوگیری کنیم و اغلب برای جلوگیری از احساس پشیمانی بسیار پیش می‌رویم تا جایی که راه برگشتی نداریم. با وارد شدن به موقعیت فروش و قفل‌کردن آن مجبور نیستیم احساس پشیمانی را تجربه کنیم.
چگونه از این تعصب اجتناب کنیم
قوانین معاملاتی‌ای را تنظیم کنید که هرگز تغییر نکنند. (بیشتر بخوانید: استراتژی های خروج). به‌عنوان‌مثال، اگر در معامله ای، یک سهم ۷٪ از ارزش خود را از دست بدهد، از موقعیت خارج می‌شود. اگر سهام بالاتر از یک سطح معین افزایش یابد، یک توقف معکوس را تنظیم کنید، درصورتی‌که معامله مقدار مشخصی از سود را از دست بدهد، متوقف می‌شود. (بیشتر بخوانید: از تعیین حد ضرر اطمینان حاصل کنید).
محدودیت توجه
هزاران سهام برای خریدوفروش وجود دارند اما سرمایه‌گذاران فردی نه زمان کافی و نه دانش کافی برای تحقیق در مورد آن‌ها رادارند. هربرت سیمون، اقتصاددان و روانشناس می‌گوید: “انسان‌ها با عقلانیت محدود، محدود می‌شوند”. این نظریه بیان می‌کند که انسان بر اساس دانش محدودی که می‌تواند انباشته شود، تصمیم‌گیری می‌کند. و به‌جای تصمیم‌گیری کارآمد به تصمیم‌گیری رضایت‌بخش اکتفا می‌کند.
به دلیل این محدودیت‌ها، سرمایه‌گذاران تمایل دارند که تنها سهامی را که از طریق وب‌سایت‌ها، رسانه‌های مالی، دوستان و خانواده و دیگر منابع خارج از تحقیقات خود به آن‌ها معرفی می‌شود، انتخاب و در آن‌ها سرمایه گذاری کنند. به‌عنوان‌مثال اگر اخبار حاکی از رشد چشمگیر یک شرکت باشند در آینده‌ای نزدیک شاهد رشد حجم معاملات سهام آن در بازار خواهیم بود. اخبار کوچک‌تر در مورد سهام مشابه اما ممکن است واکنش بازار را به همراه نداشته باشد چراکه رسانه‌ای نشده است.
چگونه از این تعصب اجتناب کنیم
به رسمیت شناختن این‌که، رسانه تأثیر چشمگیری بر فعالیت‌های معاملاتی شما دارد. یاد بگیرید برای خرید سهام تحقیق کنید و هر سهم را به‌دقت ارزیابی کنید، شما با تکرار این کار می‌توانید به سود دست‌یابید. اگر منتظر باشید که اطلاعات به سمت شما بیایند این کار امکان‌پذیر نخواهد بود. (همچنین بخوانید؛ ارزان‌ترین راه برای تحقیق و خرید بهترین سهام چیست؟). می‌توانید از رسانه‌ها به‌عنوان تائیدی بر نتایج ارزیابی خود استفاده کنید. همچنین می‌توانید برای دستیابی به تحلیل های تکنیکال نمادهای فعال بازار بورس ایران اینجا کلیک کنید.
تعقیب روند
قطعاً این مورد قوی‌ترین تعصب معاملاتی است. محققان امور مالی رفتاری دریافتند که ۳۹% از پول‌های جدیدی که به صندوق‌های سرمایه گذاری واریز می‌شوند به ۱۰% صندوق با بالاترین عملکرد اختصاص می‌یابند. گرچه مؤسسات و صندوق‌های مالی با بیان این مهم که “عملکرد گذشته نشانگر نتایج آینده نیست” سلب مسئولیت می‌کنند اما معامله‌گران معتقدند که آینده را می‌توان بر اساس عملکرد گذشته پیش‌بینی کرد. منبع: گروه مشاوران مالی سامان
انسان‌ها استعداد فوق‌العاده‌ای در تشخصی الگوهای قیمتی و زمانی دارند و زمانی که این الگوها را پیدا می‌کنند، معتقدند که الگوی پیداشده کاملاً درست است. هنگامی‌که الگویی پیدا می‌کنند بر اساس آن عمل می‌کنند، حتی اگر الگو هم صحیح باشد رفتار بازار آن‌چنان تصادفی است که بازهم معامله‌گران نمی‌خواهند این حقیقت را قبول کنند. مطالعات دانشگاه کالیفرنیا نشان داده افرادی که بر تصمیمات اتخاذشده برمبنای عملکرد گذشته اصرار دارند، نتایج ضعیف‌تری در کسب بازده نسبت به دیگران دارند.
چگونه از این تعصب اجتناب کنیم
اگر یک‌روند را پیدا کردید، به‌احتمال‌زیاد خیلی قبل‌تر از شما بازار آن را پیدا و بهره‌برداری کرده است. در این حالت شما در معرض ریسک خرید باقیمت بالا قرار می‌گیرید. اگر می‌خواهید از ناکارآمدی بازار استفاده کنید، روش وارن بافت را ببینید؛ زمانی که دیگران ترسیده‌اند بخرید و زمانی که همه اعتمادبه‌نفس پیداکرده‌اند بفروشید. دنبال کردن عملکرد دیگران به‌سختی نتیجه خوبی می‌دهد.
جمع‌بندی
آیا کمی از این تعصبات را در خودتان می‌بینید؟ این موضوع را درک کنید که بهترین راه برای اجتناب از این تعصبات و عواطف داشتن قوانین معاملاتی و تعهد به آن‌ها است. این قوانین ممکن است شامل فروش سهم در زمان کاهش چنددرصدی، و یا خروج از معامله در قیمتی کمتر از سقف قیمت باشد. شما نمی‌توانید به‌طور کامل از تعصبات معاملاتی دور بمانید اما می‌توانید تأثیر آن‌ها را بر فعالیت‌های معاملاتی خود کاهش دهید.
منبع: گروه مشاوران مالی سامان