فرآیند بودجه‌بندی یک فعالیت منظم است. درآمد خود را یادداشت می‌کنیم و آن را به گروه‌های مختلف ازجمله پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، هزینه‌های جاری، هدایا و غیره تقسیم می‌کنیم. همان‌طور که لازمه هر فرآیند نظم است، فرآیند بودجه‌بندی هم سعی می‌کند به درآمد ماهانه برای مقابله با تمام هزینه‌ها نظم ببخشد. در این فرآیند هیچ‌چیز ضایع نمی‌شود و یا هزینه های افراطی وجود نخواهد داشت.
اما چگونه باید شروع به بودجه‌بندی کرد؟ هرماه باید از چه ابزارهایی برای این منظور بهره برد؟ آیا راهنمای جامعی که نکات بودجه‌ریزی را بیان کند در دسترس است؟
ابزارهای طرح بودجه در تمام اندازه‌ها و اشکال وجود دارند. این ابزارها می‌تواند یک صفحه ساده اکسل را در بر گیرد. برای بودجه‌بندی تکنولوژی‌های جدیدتر و حتی هوش مصنوعی هم وجود دارد. اما فرآیند همه آن‌ها یکسان است. در این خصوص می توانید فایل آماده طرح بودجه را از اینجا دانلود کنید.
بررسی هزینه‌ها
برای کسانی که تابه‌حال طرح بودجه ننوشته‌اند، پیشنهاد می‌کنیم برای نگاه به آینده ابتدا گذشته را بررسی کنند. می‌توانید به دو یا سه ماه گذشته خود نگاهی بی اندازید تا ببینید پولتان کجا هزینه می‌شود. آیا هزینه‌های شما درست تخصیص داده‌شده‌اند؟ هر هزینه چقدر و صرف چه چیزی شده است؟ آیا به‌حساب پس‌انداز هم واریزشده است؟ آیا سرمایه‌گذاری هم داشته‌اید؟ چه قسمتی مرتبط با کمک‌های انسان دوستانه بوده است؟
ممکن است مبالغی وجود داشته باشد که شما آن‌ها را به یاد نیاورید. یک چک نقد شده یا برداشت نقدی از عابر بانک باعث می‌شود شما هدف برداشت را به یاد نیاورید. هرآنچه را که به یاد می‌آورید یادداشت کنید.
پیش‌بینی
با توجه به اطلاعات موجود می‌توانید آینده را پیش‌بینی کنید. در بیشتر موارد خانواده‌ها عایدی ماه بعد خود را برآورد می‌کنند. ممکن است کمسیون‌های موردی و یا حق‌های مشاوره و پرداخت شغل‌های پاره‌وقت هم وجود داشته باشد که کار پیش‌بینی را مشکل کند. اما در این شرایط هم باید برآوردی از هزینه و درآمد ماه آتی انجام شود.
تعیین کنید که پولتان چطور خرج می‌شود
قدم بعدی شما تخصیص درآمد برآورد شده به گروه هزینه‌هایی است که به‌طور بالقوه در ماه آتی با آن‌ها مواجه می‌شوید. هر ریال باید در نظر گرفته شود. اگر قسمتی کوچکی از درآمد خود را در طرح بودجه نبینید ممکن است آن مبلغ هزینه و فراموش شود. پول ازدست‌رفته از رسیدن به آزادی و استقلال مالی جلوگیری می‌کند.
پس از اینکه یک خانواده شروع به تهیه طرح هزینه‌های هرماه کرد، از اینکه می‌توانست چقدر صرفه‌جویی داشته باشد، شوکه می‌شود. طرح بودجه اجازه می‌دهد که مسیر هزینه‌ها را عوض و از هدر رفت پول جلوگیری کنیم. (همچنین بخوانید؛ رابطه بین هزینه و سرمایه‌گذاری چبیست؟).
نکاتی برای تهیه طرح بودجه
- شما لازم است تنها یک‌بار زمان خود را به تهیه طرح بودجه اختصاص دهید و برای ماه‌های آینده آن‌ها را کپی کنید. بسیاری از گروه هزینه‌ها اکثراً ثابت هستند. اما مقادیر هزینه و درآمد و سایر متغیرها بروز می‌شوند.
- برای افرادی که ازدواج‌کرده‌اند، طرح بودجه باید به‌صورت مشترک بین زوج انجام شود، نه اینکه یک سند آماده‌شده توسط یکی از طرفین باشد و طرف مقابل آن را قبول کند. ابتدا یک پیش‌نویس از طرح بودجه تهیه کنید، سعی کنید اولویت هر دو طرف در طرح بودجه در نظر گرفته شود.
- برای افراد مجرد پیشنهاد می‌کنیم با افراد با حساب‌وکتاب وارد رابطه عاطفی شوند. هرچند وارد شدن به یک رابطه باوجود یک برنامه بودجه با هزینه‌های محدود در اوایل رابطه دشوار است. داشتن کسی که در زندگی حساب‌وکتاب شمارا مدیریت کند بسیار مفید است.
- پیش‌بینی روند بودجه تا چند ماه درست نخواهد بود. شما هیچ‌گاه بار اول نتوانستید دوچرخه‌سواری کنید آن‌هم بدون چرخ‌های کمکی، در حقیقت شما چند بار با زانوی زخمی به منزل رفتید تا درنهایت دوچرخه‌سواری را فراگرفتید. به همین ترتیب مهارت بازبینی هزینه‌هایی که به‌آسانی فراموش می‌شوند، در طی زمان حاصل می‌شود.
- در زمان تهیه برنامه بودجه این نکته را در نظر داشته باشید که این طرح بر روی کاغذ و با مداد نوشته‌شده است و نه بر روی سنگ. ممکن است در طول ماه مواردی پیش بیایند که در برنامه بودجه دیده نشده بودند. در این زمان لازم است برنامه بودجه را مجدداً تنظیم کنید. می‌توانید هزینه‌های برنامه‌ریزی نشده را کاهش دهید.
- برنامه و طرح بودجه باید صرف‌نظر از میزان موفقیت مالی شما ادامه یابد. هرگز برنامه‌ریزی مالی را رها نکنید. زمانی که باتجربه‌تر می‌شوید، بودجه‌بندی برای شما آسان‌تر می‌شود.
هیچ برنامه بودجه‌ای وجود ندارد که برای همه به‌درستی کار کند. شما باید بر اساس وضعیت فعلی مالی خود برنامه بودجه را تعریف کنید. بودجه برای تمامی افراد با هر سطح درآمدی و مالی می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد. (همچنین بخوانید؛ مقالات مرتبط با بودجه‌بندی)
منبع: گروه مشاوران مالی سامان
