طرح‌ریزی بودجه و پیش‌بینی مالی ابزارهایی برای ایجاد طرح برنامه راهبردی شرکت هستند و اهداف کلان و خط‌مشی شرکت را مشخص می‌کنند. اگرچه پیش‌بینی مالی و بودجه‌بندی اغلب در کنار یکدیگر به‌کاربرده می‌شوند اما تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد.
طرح بودجه انتظارات درآمدی شرکت برای دوره بعد را مشخص می‌کند، درحالی‌که پیش‌بینی‌های مالی مشخص می‌کنند در دوره آینده به چه میزان درآمد دست می‌یابند. به‌عبارت‌دیگر بودجه‌بندی برنامه و اهداف شرکت را در اختیار مدیریت قرار می‌دهد، درحالی‌که پیش‌بینی مالی مشخص می‌کند که آیا شرکت در مسیر درست پیش رفته است یا خیر. (همچنین بخوانید؛ مقالات مرتبط با برنامه ریزی مالی)
بودجه‌بندی
بودجه‌بندی یک چشم‌انداز از انتظارات شرکت برای دوره مشخص، معمولاً یک سال است. برخی از ویژگی‌های بودجه‌بندی عبارت‌اند از:
- برآورد درآمدها و هزینه‌های سال
- جریان‌های نقدی پیش‌بینی‌شده
- کاهش چشمگیر بدهی
- محاسبه واریانس بودجه به مقدار واقعی
بودجه‌بندی نشان‌دهنده وضعیت مالی شرکت، جریان نقدی و اهداف است. طرح بودجه سازمان‌ها معمولاً به‌صورت دوره‌ای (معمولاً سالی یک‌بار) بازنگری می‌شوند، دوره بازنگری با توجه به نیاز مدیریت در بروز رسانی اطلاعات مشخص می‌شود. بودجه‌بندی یک خط مبنا برای مقایسه نتایج واقعی ایجاد می‌کند تا میزان انحراف نتایج واقعی از مقادیر مورد انتظار را برآورد کند.
اکثر برنامه‌های بودجه برای یک سال مالی تدوین می‌شوند، اما الزاماً به این صورت نیست. برخی شرکت‌ها با توجه به میزان انعطاف‌پذیری مدیریت ممکن است طرح بودجه خود را در طول سال تغییر دهند.
پیش‌بینی
پیش‌بینی‌های مالی، نتایج مالی شرکت در دوره‌های آتی را با توجه به بررسی داده‌های تاریخی برآورد می‌کنند. این ابزار به مدیریت امکان پیش‌بینی نتایج را بر اساس دوره‌های گذشته می‌دهد. ویژگی‌های پیش‌بینی مالی عبارت‌اند از:
- شرکت‌ها با استفاده از پیش‌بینی‌های مالی بودجه دوره آینده را تخصیص می‌دهند. برخلاف طرح بودجه، پیش‌بینی‌های مالی واریانس بین مقادیر پیش‌بینی‌شده مالی و نتایج واقعی را محاسبه نمی‌کنند.
- پیش‌بینی‌های مالی زمانی که تغییر در عملیات شرکت، موجودی، و طرح کسب‌وکار به وجود آید در دوره‌های مشخصِ ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه به‌روز می‌شوند.
- پیش‌بینی می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد. به‌عنوان‌مثال، یک شرکت ممکن است پیش‌بینی‌های سه‌ماهه برای درآمد داشته باشد. همچنین، اگر نرخ جذب مشتری تغییر کند، لازم است پیش‌بینی‌های مربوط به درآمد در بلندمدت بررسی شوند.
- مدیریت با استفاده از پیش‌بینی‌های مالی و بر اساس داده‌های تاریخی، طرح‌های عملیاتی و اقدامات اصلاحی را انجام می‌دهد.
پیش‌بینی به مدیریت کمک می‌کند تا میزان تولید و موجودی شرکت را تعدیل کند. همچنین پیش‌بینی بلندمدت به مدیریتِ شرکت در توسعه طرح‌های تجاری سازمان کمک می‌کند.
جمع‌بندی
طرح بوده مسیر حرکت شرکت را مشخص می‌کند و پیش‌بینی مالی مشخص می‌کند که آیا اهداف طرح بودجه قابلیت تحقق دارند یا خیر، همچنین نشان می‌دهد که حرکت شرکت تا چه میزان درست بوده است.
بودجه‌بندی گاهی اوقات می‌تواند شامل اهداف ثابت و غیرقابل تغییر باشد. اگر شرکت از طرح بودجه برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کند، طرح بودجه باید انعطاف‌پذیر باشد و در طول سال بروز شود.
طرح بودجه و پیش‌بینی مالی باید در موازات با یکدیگر باشند. به‌عنوان‌مثال پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌توانند در بروز رسانی طرح بودجه مفید واقع شوند.
منبع: گروه مشاوران مالی سامان