این نسبت به بررسی شرکت‌هایی می‌پردازد که سود اثربخش‌تری نسبت به رقبایشان می‌سازند. بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند که بین شرکت‌هایی که سود می‌سازند و شرکت‌هایی که سود را از بین می‌برند، تفاوت قائل شوند. از سوی دیگر، ROE لزوماً تمام داستان در مورد یک شرکت را بازگو نمی‌کند، و بنابراین باید با دقت مورداستفاده قرار گیرد.
ROE چیست؟
با اندازه‌گیری این موضوع که یک شرکت چقدر می‌تواند از دارایی‌هایش درآمد ایجاد کند، ROE میزان سود تولیدشده اثربخش را نشان می‌دهد. ROE به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا یک شرکت ضعیف، متوسط و ناکارآمد را شناسایی کنند. شرکت‌هایی که سود عملیاتی با خدمات خوبشان کسب می‌کنند دارای مزیت رقابتی هستند، ویژگی‌ای که معمولاً به بازده برتر برای سرمایه‌گذاران تبدیل می‌شود. رابطه بین سود شرکت و بازده سرمایه‌گذاران باعث شده است تا شاخص ROE یک معیار ارزشمند برای اندازه‌گیری شود.
برای پیدا کردن شرکت‌هایی با مزیت رقابتی، سرمایه‌گذاران می‌توانند میانگین پنج‌ساله ROE شرکت‌ها در یک صنعت را باهم مقایسه کنند.
محاسبه ROE
نسبت ROE شرکت‌ها با تقسیم خالص درآمد شرکت بر سهام سهامدارانش به دست می‌آید، فرمول ساده است.
شما می‌توانید خالص درآمد را در صورت درآمد شرکت پیدا کنید، می‌توانید درآمد شرکت در دوره‌های مختلف مالی را داشته باشید. درعین‌حال سهام سهامداران شرکت در ترازنامه درج‌شده است و بین کل دارایی‌ها و بدهی‌ها تمایز وجود دارد. سهم سهامداران نشان‌دهنده دارایی‌های ملموس است که توسط کسب‌وکار تولیدشده است. هردو پارامتر خالص درآمد و دارایی سهامدار باید برای یک دوره مشخص و یکسان حساب‌شده باشند.
چگونه ROE را تفسیر کنیم؟
ROE یک نشانه از میزان موفقیت مالی ارائه می‌دهد. چراکه بیانگر این موضوع است که شرکت سود خود را بدون فروش دارایی‌ها جهت سرمایه‌گذاری افزایش داده است. ROE که در طول زمان به‌طور پیوسته افزایش‌یافته است به این معنا است که مدیریت به سهامداران سود بیشتری درازای سهامشان پرداخت کرده است که با میزان دارایی سهامداران نمایش داده می‌شود. به عبارت ساده‌تر ROE نشان می‌دهد که مدیریت چگونه از سرمایه سهامداران برای سودآوری شرکت بهره‌برداری می‌کند.
هرچند که درآمد یک شرکت نمی‌تواند سریع‌تر از ROE فعلی بدون تزریق سرمایه افزایش یابد. به این معنی که شرکتی که ROE آن ۱۵ درصد است نمی‌تواند درآمد سالانه خود را بیشتر از ۱۵ درصد بدون فروش سهام یا تأمین مالی افزایش دهد. اما تأمین مالی هزینه دارد: کاهش بدهی‌های اضافه در خالص درآمدی و کاهش سود سهامداران با بیشتر کردن تعداد سهام.
بنابراین ROE در واقعیت، یک محدودیت در نرخ رشد شرکت‌ها است به همین دلیل است که مدیران مالی برای افزایش پتانسیل رشد شرکت‌ها به این نسبت متکی هستند. در حقیقت بسیاری از افراد زمان سرمایه‌گذاری نرخ حداقلی ۱۵ درصدی را برای ROE متصور هستند.
ROE کامل نیست
ROE یک شاخص مطلق ارزش سرمایه‌گذاری نیست. با توجه به تمام تفاسیر این نسبت زمانی رشد می‌کند که سهامِ سهامدار در مخرج کسر کاهش می‌یابد.
به‌عنوان‌مثال اگر یک شرکت تعداد سهام منتشرش شده‌اش به‌شدت کاهش یابد، کاهش در خالص درآمدی (مقدار نسبت ROE) تنها در سالی که هزینه‌ها انجام‌شده نوشته می‌شود، اما کاهش ارزش دارایی‌ها در طول سال‌ها به‌طورقطع تأثیر زیادی بر دارایی سهامداران خواهد داشت و باعث افزایش ROE در طول سال‌ها می‌شود بدون اینکه بهبودی در عملکرد شرکت حاصل‌شده باشد. همین اثر در خصوص افزایش سهام هم صدق می‌کند، چراکه در این حالت درآمد سهامداران کاهش می‌یابد. به‌عنوان نتیجه: خرید سهام توسط حقوقی شرکت موجب افزایش ROE به‌صورت مصنوعی خواهد شد.
علاوه بر این، یک ROE بالا به شما نمی‌گوید که شرکت بدهی بیش‌ازاندازه داشته یا نه و برای تأمین مالی به‌جای انتشار سهام وام گرفته است. به یاد داشته باشید که سهام سهامداران یک دارایی است که کمتر از بدهی‌ها است و نشان‌دهنده بدهی بلند و کوتاه‌مدت شرکت است. بنابراین هرچه بدهی شرکت بیشتر باشد، دارایی مالی کمتری است و هرچه این دارایی یا میزان سهام کمتر شود نسبت ROE بیشتر می‌شود.
از دیگر خطاهای ROE زمانی است که دارایی‌های ناملموس از حقوق سهامداران استخراج می‌شود. این دارایی‌های به‌طورمعمول شامل؛ علامت تجاری، ثبت اختراعات، نمونه‌های اولیه محصولات است. به‌عنوان نتیجه‌گیری؛ در زمان ارزش‌گذاری دارایی صاحبان سهام، دارایی‌های ناملموس نادیده گرفته می‌شوند و ROE محاسبه‌شده می‌تواند گمراه‌کننده باشد.
یک شرکت بدون دارایی به‌غیراز یک علامت تجاری یک مثال بسیار بزرگی از وضعیتی است که دارایی ناملموس در محاسبه ROE نادیده گرفته می‌شود. پس از تنظیم دارایی‌های ناملموس، شرکت بدون هیچ دارایی و احتمالاً هیچ سهامی برای سهامدار باقی می‌ماند. ROE اندازه‌گیری شده در این حالت رقمی نجومی ارائه می‌دهد و نمی‌تواند راهنمای خوبی برای سرمایه‌گذاران باشد.
جمع‌بندی
اجازه دهید این‌گونه بیان کنیم که هیچ شاخصی به‌تنهایی برای تحلیل فاندامنتال مناسب نیست. اما میانگین پنج‌ساله ROE برای مقایسه شرکت‌ها در یک صنعت خاص می‌تواند معیار مناسبی باشد.
منبع: گروه مشاوران مالی سامان