دارایی حساس به نرخ بهره چیست؟
دارایی‌های حساس به نرخ بهره آن‌هایی هستند که در صورت تغییر نرخ بهره آسیب‌پذیر می‌شوند. آنها معمولاً شامل محصولات با نرخ بهره متغیر هستند که دارای نرخ‌های بهره که با نوسانات بازار تغییر می‌کنند، هستند بااین‌حال می‌توانند در زمان افزایش نرخ بهره شامل دارایی با نرخ بهره ثابت نیز باشند. دارایی‌های حساس به نرخ بهره می‌توانند شامل درآمد متغیر بر اساس نرخ بهره و بهره سرمایه‌گذاری‌های متغیر باشند.
ساختار دارایی‌های حساس به نرخ بهره
دارایی حساس به نرخ بهره می‌تواند به روش‌ها و از زوایای مختلف تحلیل شود. تجزیه‌وتحلیل دارایی حساس به نرخ بهره معمولاً توسط مؤسسات مالی وام‌دهنده، یعنی زمانی که حساسیت‌های درآمدِ حاصل از اقساط وام بررسی می‌شود، انجام می‌شود. وام‌دهندگان و انواع شرکت‌ها به‌طورکلی حساسیت نرخ بهره دارایی‌های سرمایه‌گذاری را در گزارش‌های ترازنامه تحلیل می‌کنند. وام‌دهندگان و شرکت‌ها به‌طورکلی حساسیت دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده به نرخ بهره را در تزار نامه و سبدهای سرمایه‌گذاری، تحلیل می‌کنند.
انواع مختلف از دارایی‌ها وجود دارند که به‌عنوان دارایی‌های حساس به نرخ بهره شناخته می‌شوند. این دارایی‌ها می‌توانند شامل وام‌هایی با نرخ بهره شناور، وام‌های تجاری و صنعتی و غیره باشند. نرخ شاخص این محصولات، جزء کلیدی موردنیاز تحلیلگران در زمان در نظر گرفتن حساسیت دارایی به نرخ بهره هستند، چرا که نرخ بهره محصول زمانی که نرخ شاخص نوسان داشته باشد، تغییر می‌کند. (همچنین بخوانید؛ مدیریت ریسک نرخ بهره).
تجزیه‌وتحلیل حساسیت نرخ بهره
حساسیت نرخ بهره در ترازنامه یک تحلیل معمول در مؤسسات مالی است. در این تحلیل، اقساط وام‌دهنده و جریان نقدی حاصل از بهره بررسی می‌شود. در یک محیط افزایشی نرخ بهره، نرخ بهره محصول، درآمد بیشتری برای مؤسسات مالی به همراه خواهد داشت. این‌ها در ترازنامه و در قسمت اقلام سودِ دارایی‌ها لحاظ خواهند شد. اما در همین محیط افزایشی نرخ بهره، دارایی با نرخ بهره ثابت با ریسک نرخ بهره مواجه هستند. (درخصوص مدیریت ریسک، اینجا بیشتر بخوانید). در این سناریو، وام‌دهندگان گزینه Swap را پیشنهاد می‌کنند چراکه به آنها اجازه می‌دهد دارایی‌ها با نرخ بهره ثابت را با دارایی‌های نرخ بهره متغیر مبادله و درآمد بیشتری کسب کنند. به‌طور بالعکس در یک محیط نرخ بهره کاهشی، درآمدهای حاصل از دارایی‌ها با نرخ بهره متغیر، حساسیت بیشتری به نرخ بهره دارند و مؤسسات به دنبال ابزارهای بازار پول می‌روند. (همچنین بخوانید؛ نگاهی عمیق به بازار مبادله یا Swap).
در بازارهای مالی، سواپ یک محصول محبوب است که به مؤسسات مالی در مدیریت نرخ بهره کمک می‌کند. Swap ها از طریق معاملات خصوصی و یا در بازارهای مالی نوین بین‌الملل صورت می‌گیرند. از آنها معمولاً برای کمک به افزایش درآمد حاصل دارایی‌های حساس به نرخ بهره استفاده می‌شود. (برای دسترسی به مقالات مرتبط با Swap، کلیک کنید).
تجزیه‌وتحلیل حساسیت نرخ بهره در سبد سرمایه‌گذاری
اوراق بهادار سبد سهام نیز در زمان نوسانات بهره در بازار، نیاز به تجزیه‌وتحلیل حساسیت دارایی نسبت به نرخ بهره دارند. به‌طورکلی در زمان افزایش نرخ بهره، اوراق بهادار با درآمد ثابت جهت افزایش درآمد باید با اوراق بهادار با نرخ بهره متغیر تعویض شوند. زمانی که با کاهش نرخ‌های بهره مواجه هستیم، باید بخش بیشتری از سبد به دارایی‌ها با درآمد ثابت تخصیص داده شود. اوراق قرضه با نرخ بهره شناور نیز یکی از ابزارهای مالی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن در زمان افزایش نرخ بهره استفاده کنند. زمانی که نرخ‌های بهره در حال کاهش هستند، سرمایه‌گذاران به دنبال اوراق قرضه با بالاترین نرخ بهره تا زمان سررسید هستند. همان‌طور که بازار در حال تغییر است، حساسیتِ سرمایه‌گذاری‌ها و دارایی‌ها نیز باید تحلیل و بررسی شود.
منبع: گروه مشاوران مالی سامان